ลักษณะทางกายภาพของทวีปยุโรป

              ยุโรปอดีตเคยเป็นดินแดนที่เป็นผืนแผ่นดินลอเรเซีย (เป็นผืนแผ่นดินกับทวีปอเมริกาเหนือ ยุโรปและเอเชีย) ต่อมาผืนแผ่นดินเคลื่อนที่แยกออก โดยทวีปอเมิรกาเหนือเคลื่อนออกจากกัน เหลือเพียงทวีปยุโรปและเอเชีย เรียกว่า ยูเรเซีย ดังนั้นทวีปยุโรปจึงอยู่ทางด้านตะวันตกของมหาทวีปยูเรเชีย
 

           ทวีปยุโรปมีพื้นที่ 10,600,000 ตร.กม. เล็กที่สุดเป็นอันดับสองรองจากทวีปออสเตรเลีย แต่มีจำนวนประชากรมากที่สุดเป็นอันดับ 3 รองจากทวีปเอเชียและทวีปแอฟริกา ปี พ.ศ. 2546 ยุโรปมีประชากรราว 799,466,000 คน หรือประมาณ  1 ใน 8 ของประชากรโลก

 

1. ที่ตั้ง

 พิกัดทางภูมิศาสตร์

 ละติจูด 36 °1 ‘ N – 71 °10′ N          ลองจิจูด 66 °E – 9 °30 ‘W

 

อาณาเขตติดต่อ

 

ทางเหนือติด           มหาสมุทรอาร์กติก
ทางตะวันตกติด      มหาสมุทรแอตแลนติก
ทางใต้ติด                ทะเลเมดิเตอร์เรเนียน และทะเลดำ
ด้านตะวันออกติด     เทือกเขาอูราลและทะเลแคสเปียน

         ทวีปยุโรปเป็นทวีปที่มีชายฝั่งทะเลที่ยาวที่สุดในโลก ทั้งนี้เพราะความเว้าแหว่งของชายฝั่งทะเลมีมากนั่นเอง และยังทำให้มีคาบสมุทรหลายแห่ง ได้แก่ คาบสมุทรสแกนดิเนเวีย ซึ่งเป็นที่ตั้งของประเทศนอร์เวย์และสวีเดิน คาบสมุทรจัดแลนด์เป็นที่ตั้งของประเทศเดนมาร์ก คาบสมุทรไอบีเรียเป็นที่ตั้งของประเทศสเปนและโปรตุเกส คาบสมุทรอิตาลี เป็นที่ตั้งของประเทศอิตาลี คาบสมุทรบอลข่าน เป็นที่ตั้งของประเทศอดีตยูโกสลาเวีย แอลเบเนีย โรมาเนีย บัลแกเรีย แอลกรีซ (สาธารณรัฐเฮเลนิก) คาบสมุทรไครเมียในประเทศยูเครน

 

ลักษณะภูมิประเทศ แบ่งออกเป็น 4 เขต ดังนี้

1. เขตหินเก่าภาคตะวันตกเฉียงเหนือ เขตนี้มีเทือกเขาที่มีอายุเก่าแก่ เช่น เชอเลน ในคาบสมุทรสแกนดิเนเวีย , แกรมเบียน ในสกอตแลนด์ และมีชายฝั่งที่เว้าแหว่งมากเป็นอ่าวแคบ ๆ มีน้ำลึก สองฝั่งเป็นหน้าผาสูงชัน เรียกว่า ฟยอร์ด ซึ่งเกิดจากธารน้ำแข็งกัดเซาะ ได้แก่บริเวณชายฝั่งตะวันตกของประเทศนอร์เวย์ และแคว้นสกอตแลนด์ ของสหรราชอาณาจักร

2. เขตที่ราบใหญ่ภาคกลาง (ที่ราบใหญ่ยุโรป) เป็นเขตที่มีความสำคัญทางด้านเกษตรกรรมมาก มีประชากรหนาแน่น ทั้งนี้เพราะ การคมนาคมขนส่งสะดวกมีแม่น้ำไหลผ่านหลายสาย ได้แก่ไรน์ (แม่น้ำถ่านหิน/แม่น้ำนานาชาติ) เอลเบลัว เซน เป็นต้น บริเวณชายฝั่งทะเลบอลติทางตอนใต้ของประเทศนอร์เวย์ สวีเดน ผินแลนด์ เป็นหินเปลือกโลกที่มีอายุเก่าแก่ที่สุด เรียกว่า บอลติกชีลด์

3. เขตที่ราบสูงภาคกลาง อยู่ระหว่างเขตที่ราบใหญ่ภาคกลางกับเขตเทือกเขาสูงภาคใต้ ของทวีป ที่ราบสูงสำคัญได้แก่ เมเซตา ในคาบสมุทรไอบีเรีย , มัสซีฟซองตรัล ในฝรั่งเศส บาวาเรียน หรือแบล็กฟอเรสต์/ป่าดำในเยอรมัน, โบฮีเมีย ในเชก เขรนี้เป็นย่ายอุตสาหกรรมสำคัญเนื่องจากเป็นแหล่งถ่ายหินสำคัญของทวีปโดยเฉพาะในแคว้นรูห์ , ซาร์ , แซกโซนี, และแหล่งถ่ายหินในฝรั่งเศส และเบลเยี่ยม

4. เขตภูเขาหินใหม่ภาคใต้ ได้แก่เทือกเขา พีเรนีส , แอลป์, แอปเพนไนน์, ไดนาริกแอลป์ , คอเคซัส , คาร์เปเธียน, เขตภูเขาหินใหม่นี้เป็นเขตที่เปลือกโลกยังไม่สงบตัวดีจึงยังมีแผ่นดินไหว และภูเขาไฟระเบิดเกิดขึ้นเป็นครั้งคราว เช่น ภูเขาไฟวิสุเวียส เอทนา สตรอมโบลี ในประเทศอิตาลี

ลักษณะภูมิอากาศ ต่างกัน 7 เขตดังนี้
1. เขตภูมิอากาศแบบทุนดรา (แบบขั้วโลก) ลักษณะอากาศ หนาวจัดมากในฤดูหนาวเป็นระยะเวลานาน ฤดูร้อนสั้นมาก เพียง 1-2 เดือน อุณหภูมิเฉลี่ยทั้งปีไม่เกิน 10 องศาเซลเซียส มีหิมะและน้ำแข็งปกคลุมเกือบทั้งปี ได้แก่บริเวณชายฝั่งภาคเหนือของคาบสมุทรสแกนดิเนียเวีย และชายฝั่งมหาสมุทรอาร์กติกของรัสเซีย พืชพรรณธรรมชาติในเขตนี้ได้แก่ มอส สาหร่าย และตะไคร่น้ำ ไม่มีไม้ยืนต้น ในฤดูร้อนบางพื้นที่ มีไม้ดอกเล็ก ๆ เช่น ดอกอาร์กติกวิลโลว์ อาร์กติกปอปปี
2. เขตภูมิอากาศแบบไทกา (แบบกึ่งขั้วโลก) ลักษณะอากาศ หนาวเย็นฤดูหนาวอุณหภูมิเฉลี่ย 6 องศาเซลเซียส ฤดูร้อนอากาศอบอุ่นชื้นเล็กน้อย อุณหภูมิเฉลี่ย 17 องศาเซลเซียส ได้แก่บริเวณนอร์เวย์ สวีเดิน ฟินแลนด์ และรัสเซีย พืชพรรณธรรมชาติ ส่วนใหญ่เป็นไม้สน (ไทกา)
3. เขตภูมิอากาศแบบภาคพื้นสมุทรชายฝั่งตะวันตก ลักษณะอากาศ อบอุ่นชื้นตลอดปี ฤดูหนาวไม่หนาวจัด ฤดูร้อนอบอุ่น มีฝนตกชุกตลอดปี ได้แก่บริเวณชายฝั่งตะวันตกและตะวันตกเฉียงเหนือของยุโรป พืชพรรณธรรมชาติ เป็นป่าไม้ผลัดใบผสมกับป่าสน
4. เขตภูมิอากาศอบอุ่นชั้นภาคพื้นทวีป ลักษณะอากาศ ค่อนข้างหนาวเย็น ฤดูหนาวอุณภูมิเฉลี่ย 1-2 องศาเซลเซียส ฤดูร้อนอุณหภูมิเฉลี่ย 19-20 องศาเซลเซียส ได้แก่บริเวณยุโรปตะวันตก และตอนใต้ของรัสเซีย พืชพรรณธรรมชาติ เป็นป่าสนผสมกับป่าไม้ผลัดใบ
5. เขตภูมิอากาศแบบอบอุ่นชื้น ลักษณะอากาศ อบอุ่น ฤดูร้อนร้อนจัด มีฝนตกชุกตลอดปี ได้แก่บริเวณตะวันออกเฉียงใต้ของทวีปยุโรป ตอนเหนือ และตอนกลางของคาบสมุทรบอลข่านพืชพรรณธรรมชาติ เป็นป่าไม้ผลัดใบ และป่าผสม
6. เขตภูมิอากาศแบบเมดิเตอร์เรเนียน ลักษณะอากาศ ฤดูหนาวอบอุ่น ร้อนจัดในฤดูร้อน มีฝนตกชุกในฤดูหนาว ได้แก่บริเวณชายฝั่งทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ในคาบสมุทรไอบีเรีย ภาคใต้ ของฝรั่งเศส อิตาลี และคาบสมุทรบอลข่าน พืชพรรณธรรมชาติ ได้แก่ไม้คอร์ก โอ๊ก และไม้พุ่มมีหนาม (ไม้พุ่มแคระที่เรียกว่ามากีส์) สำหรับพืชผลเป็นพืชตระกูล ส้ม องุ่น มะกอก
7. เขตภูมิอากาศแบบทุ่งหญ้ากึ่งทะเลทรายแถบอบอุ่น ลักษณะอากาศมีอากาศค่อนข้างแห้งแล้ง มีฝนตกน้อยเฉลี่ยไม่เกิน 20 นิ้วต่อปี แต่ไม่แห้งแล้งเหมือนทะเลทราย ได้แก่บริเวณภาคใต้ของรัสเซีย ตอนกลาง ของคาบสมุทรไอบีเรีย ตอนเหนือของทะเลแคสเปียน และทะเลดำ พืชพรรณธรรมชาติ เป็นทุ่งหญ้าที่ขึ้นเบาบาง เป็นหญ้าสั้น ๆ เรียกว่า สเตปป์ และมีพุ่มไม้เตี้ยสลับกันห่าง ๆ


อาชีพที่สำคัญของชาวยุโรป
1. เพาะปลูก พืชที่สำคัญของทวีปยุโรป ได้แก่
- ข้าวสาลี  ประเทศที่ปลูกมากที่สุด คือ ยูเครน รองลงไปคือฝรั่งเศส อิตาลี สเปน โรมาเนีย บัลแกเรีย เยอรมณี และฮังการี
- ข้าวโอ๊ต ข้าวบาร์เลย์ ข่างไรย์ ถั่ว และมันฝรั่ง ซึ่งมีปลูกโดยทั่วไป
- องุ่น ส้ม มะกอก มะนาว แอปเปิล และผลไม้ชนิดต่าง ๆ ปลูกมากในเขตอากาศเมดิเตอร์เรเนียน แถบประเทศ โปรตุเกส สเปน ฝรั่งเศส อิตาลี และกรีซ
- ป่านลินิน ปลูกมากในเขตประเทศโปแลนด์ เบลเยี่ยม และไอร์แลนด์
2. การเลี้ยงสัตว์ ทำเป็นฟาร์มขนาดใหญ่ควบคู่ไปกับการเพาะปลูกในลักษณะเกษตรแบบผสม การเลี้ยงสัตว์จะแตกต่างกนไปตามลักษณะภูมิประเทศ ภูมิอากาศ ดังนี้
- แบบทุนดรา จะเลี้ยงกวางเรนเดียร์ พบในประเทศฟินแลนด์ ไอซ์แลนด์ และนอร์เวย์ นอกจากนี้ยังมีการล่าสัตว์จำพวก แมวน้ำ หมี มิ้งค์ สุนัขจิ้งจอก บีเวอร์ เพื่อเป็นการยังชีพอีกด้วย
- เขตทุ่งหญ้าสเตปป์ มีการเลี้ยงโคเนื้อ แพะ แกะ และม้า แถบบริเวณชายฝั่งทะเล แคสเปียน ในภาคใต้ของยูเครนและรัสเซีย
- เขตเมดิเตอร์เรเนียน มีการเลี้ยงโคเนื้อและแกะ
- เขตอบอุ่นชื้อตอนเหนือของคาบสมุทรบอลข่าน มีการเลี้ยงสุกรโดยใช้ข้าวโพดเป็นอาหาร
- เขตภาคพื้นสมุทรชายฝั่งตะวันตก มีการทำฟาร์มโคนม ประเทศที่เลี้ยงมากที่สุด คือ เดนมาร์ก รองลงมาคือ รัสเซีย
3. อาชีพการทำป่าไม้ ทำกันมาในยุโรปเหนือ เช่นฟินแลนด์ นอร์เวย์ สวีเดน โดยเน้นหนักเพื่อการค้า
4. อาชีพประมง แหล่งที่มีปลาชุมของทวีปยุโรป อยู่บริเวณทะเลเหนือ เรียกว่า ดอกเกอร์แบงก์ ปลาที่จับกันมากคือปลาคอด เฮอริง แมคเคอเรล แฮดดอก แฮลิบัท ซาร์ดีน นอกจากดอกเกอร์แบงก์แล้ว ในอ่าวบิสเคย์ ทะเลแคสเปียน ทะเลดำ และลุ่มน้ำโวลกาก็เป็นแหล่งประมงเช่นกัน โดยเฉพาะปลาสเตอร์เจียนที่เอาไข่มาทำคาร์เวีย
5. อาชีพการทำเหมืองแร่ แร่เศรษฐกิจที่สำคัญของทวีปยุโรป คือ ถ่านหิน และเหล็ก
6. อาชีพอุตสาหกรรม ที่สำคัญได้แก่ การถลุงเหล็ก และผลิตเหล็กกล้า เครื่องจักรกล ยานพาหนะ เสื้อผ้า เครื่องหนัก เครื่องแก้ว และอุตสหกรรมการท่องเที่ยว
7. อาชีพค้าขาย สินค้าเข้าได้แก่ วัตถุดิบสำหรับโรงงานอุตสาหกรรมและน้ำมันเชื้อเพลิง สินค้าออก ส่วนใหญ่เป็นสินค้าสำเร็จรูปที่เป้นผลผลิตจากโรงงานอุตสาหกรรม
8. การคมนาคม ทวีปยุโรปเป็นทวีปที่มีการคมนาคมเจริญก้าวหน้ามากมีเส้นทางคมนาคมแน่นที่สุดในโลก โดยเฉพาะทางรถไฟมีความสำคัญมาก และมีประสิทธิภาพสูง เช่น รถไฟของฝรั่งเศสวิ่งได้เร็วที่สุดในโลกคือวิ่งได้เร็วถึง 274 กิโลเมตรต่อชั่วโมง